Maymun Çiçeği Virüsü Hakkında Merak Edilenler
Covid-19’un bıraktığı etkinin ardından küresel endişelere yol açan bir başka viral hastalık da son zamanlarda adını duyuran maymun çiçeği virüsü (mpox) oldu. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, maymun çiçeği hastalığı, bu virüsün yol açtığı bulaşıcı bir enfeksiyondur.
Hastalık, ağrılı döküntülere, şişmiş lenf düğümlerine ve yüksek ateşe sebep olabilir. Çoğu kişi bu hastalık sonrası tamamen iyileşse de, bazı vakalarda hastalık ölümcül sonuçlara neden olabilir. Peki, maymun çiçeği virüsü nedir? Maymun çiçeği virüsü belirtileri nelerdir? Detayları yazımızda bulabilirsiniz.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?
Maymun çiçeği virüsü, daha çok Orta ve Batı Afrika’da görülen, Ortopoksvirüs ailesine mensup bir zoonotik hastalıktır. İnsanlara genellikle enfekte bir kişiden, hayvanın cilt lezyonlarından ya da vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla bulaşır. Virüsün yol açtığı belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, şişmiş lenf düğümleri, kas ağrıları ve yorgunluk yer alır. Maymun çiçeği virüsünün tipik özelliği olan döküntüler, genellikle yüz, eller, ayaklar ve ağızda başlar. Zamanla sıvı dolu lezyonlara dönüşür.
Mpox olarak da bilinen bu virüs, çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile aynı ailede yer alsa da, etkileri genellikle daha hafif ve nadiren ölümcül olur. “Maymun çiçeği” olarak adlandırılsa da, hastalığın kaynağı tam olarak bilinmemektedir. Ancak Afrika’daki kemirgenler ve primatlar tarafından taşındığı ve insanlara bulaştığı düşünülmektedir. İlk insan vakası 1970 yılında kaydedilmiş olmasına rağmen, dünya bu virüsü 2022’deki salgınla birlikte tanıdı.
Mpox, enfekte kişilerle yakın temas, cinsel ilişki, lezyonlarla temas veya solunum yoluyla bulaşabilirken, hayvanlardan insanlara da kan, vücut sıvıları, deri lezyonlarıyla temas, ısırık veya tırmalanma yoluyla geçebilmektedir. Maymun çiçeği virüsünün kuluçka süresi genellikle 6-14 gün arasında değişir. Ancak 5 ila 21 gün arasında da olabilir.
Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği virüsü (mpox), enfekte hayvanlardan veya bu virüsü taşıyan bir kişiden insana bulaşabilir. Virüsle temasın ardından, her enfeksiyonda olduğu gibi bir kuluçka süresi yaşanır. Semptomlar genellikle virüse maruz kaldıktan 5 ila 21 gün sonra ortaya çıkar. Ancak en sık rastlanan belirtiler 6 ile 13. günler arasında kendini göstermeye başlar. Peki, maymun çiçeği virüsü belirtileri nelerdir?
Maymun çiçeği virüsü, bir zamanlar büyük salgınlara yol açan çiçek hastalığıyla benzer belirtiler gösterse de, seyrinde bazı farklılıklar bulunur. Hastalığın ilk belirtileri arasında yüksek ateş, baş, sırt ve kas ağrıları, lenf bezlerinde şişlikler, yoğun yorgunluk, üşüme ve titreme yer alır. Ayrıca, su çiçeğine benzer, su dolu küçük kabarcıklar şeklinde görülen cilt döküntüleri de hastalığın belirgin semptomlarındandır.
Bu döküntüler genellikle ilk semptomların başlamasından 1 ila 5 gün sonra ortaya çıkar. Genellikle yüz bölgesinde başlayan döküntüler, zamanla vücudun diğer bölgelerine yayılır. Bazı hastalarda genital bölgede, gözlerde ve ağız içinde de lezyonlar oluşabilir. Döküntüler, su çiçeği ile karıştırılabilecek kadar benzerlik gösterir. İlk başta su dolu kabarcıklar olarak görünen bu döküntüler, zamanla kabuklanarak iyileşmeye başlar.
Hastalığın şiddeti kişiden kişiye değişir; bazı vakalarda vücut genelinde yüzlerce kabarcık oluşurken, bazı hastalarda bu sayı daha az olabilir. Şiddetli vakalarda, lezyonlar birleşerek geniş çaplı döküntülere neden olabilir. Genellikle, 2 ila 4 hafta içinde döküntüler kaybolur ve hastalık iyileşir. Maymun çiçeği virüsünün ölüm oranı %3-6 gibi düşük bir seviyede olup, bu oran genellikle ek hastalıkları bulunan küçük yaştaki hastalar arasında daha yüksektir.
Maymun Çiçeği Virüsü Bulaşıcı mıdır?
Maymun çiçeği virüsü (mpox) kaynaklı enfeksiyon, oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Virüs, çoğunlukla fareler, sincaplar gibi kemirgenler aracılığıyla yayılırken, vahşi hayvanlar da insanlara bulaşmasında önemli bir rol oynar. Enfekte bir hayvanın ısırığı, vücut sıvılarıyla temas, deri lezyonlarına dokunmak, iyi pişmemiş etlerini tüketmek ya da kürklerini kullanmak gibi durumlar, virüsün insanlara geçiş yolları arasındadır.
İnsanlara bu yolla bulaşan maymun çiçeği virüsü, kişiden kişiye yayılabilir ve ciddi salgınlara neden olabilir. Hasta bir bireyin vücudunda bulunan döküntüler ve bu döküntülerin içindeki sıvılar, virüs taşıyıcısıdır. Bu nedenle, enfekte bir kişinin döküntülerine temas etmek, bu döküntülerin bulaştığı giysileri, çarşafları veya havluları paylaşmak, hastalığın yayılmasına neden olabilir.
Ayrıca, hastanın öksürmesi ya da hapşırmasıyla havaya yayılan damlacıklar da enfeksiyonun bulaşma yolları arasında yer alır. Bu sebeple, maymun çiçeği virüsüne benzer cilt lezyonlarına sahip kişiler, hijyen kurallarına dikkat ederek en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Hastalığın teşhisi konulan bireylerle temas mümkün olduğunca azaltılmalı ve gerekiyorsa karantina koşulları uygulanmalıdır.
Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?
Maymun çiçeği virüsüne karşı spesifik bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, çiçek hastalığına olan benzerliği nedeniyle, çiçek hastalığına karşı geliştirilen antiviral ilaçlar, bu virüsle mücadelede etkili olabilir. Maymun çiçeği virüsü tedavi süreci, esas olarak virüsün yol açtığı ağrı, ciltteki yaralar ve diğer belirtileri kontrol altına almak ve hafifletmek üzerine odaklanır.
Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak ve erken tedavi olmak, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir. Bu da, komplikasyonları en aza indirebilir. Unutmayın, hızlı ve bilinçli bir müdahale, hem kendi sağlığınızı korumak hem de hastalığın yayılmasını engellemek için kritik öneme sahiptir.
Maymun Çiçeği ve Su Çiçeği Arasındaki Fark Nedir?
Her ne kadar maymun çiçeği (mpox) ve su çiçeği benzer belirtilerle ortaya çıksa da, bu iki hastalık arasında bazı temel farklar bulunur. Mpox, ortopoks virüs ailesine mensupken, su çiçeği ise uçuk virüsü olarak bilinen herpes virüs ailesindendir. Bu fark, her iki hastalığın seyri ve bulaşma şekli üzerinde önemli etkilere sahiptir.
Su çiçeği, Mpox’a kıyasla çok daha bulaşıcıdır ve hızla yayılır. Su çiçeği hastaları genellikle iki hafta içinde iyileşme gösterirken, maymun çiçeği enfeksiyonunda iyileşme süreci 2 ila 4 hafta arasında değişebilir. Bu farklılıklar, iki hastalığın tedavi süreçlerinde de önemli rol oynar.
Maymun Çiçeği Virüsünden Nasıl Korunur?
Maymun çiçeği virüsünün yayılmasını önlemek ve salgını kontrol altına almak için sürveyans, yani virüsle ilgili sistematik gözlemler yapılmalıdır. Yeni vakaların hızla tanımlanması, hayati önem taşır. Bu süreçte, enfekte kişilerle yakın temas, maymun çiçeği virüsüne yakalanma riskini artıran en önemli faktördür. Her ne kadar maymun çiçeği nadir görülen bir hastalık olsa da, özellikle seyahat ederken bu riski en aza indirmek için bazı önlemler almak gerekir.
Öncelikle, çiçek hastalığı için geliştirilen aşılar aynı zamanda maymun çiçeğine karşı da koruma sağladığından, aşılanma önemlidir. Virüsün belirtilerini gösteren kişilerden uzak durmak, özellikle cilt temasından kaçınmak da büyük bir önlem olarak uygulanmalıdır. Ayrıca, hasta olduğu bilinen bir kişinin yatak takımlarına, havlularına veya giysilerine dokunmaktan kaçınılmalıdır.
Eğer hasta biriyle temas edildiyse, elleri sık sık sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanmak gereklidir. Son olarak, virüsü taşıyabilecek hayvanlardan kaçınmak da enfeksiyon riskini azaltmak adına alınması gereken önemli bir tedbirdir. Bu basit ama etkili önlemlerle, hem kendinizi hem de çevrenizdekileri maymun çiçeği virüsünden koruyabilirsiniz.