Epilepsi Nedir? | Epilepsi Belirtileri Nelerdir?
İlgilendiğiniz Konuyu Seçiniz
Epilepsi Nedir? Epilepsi Belirtileri Nelerdir?
Epilepsi, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen nörolojik bir hastalıktır. Halk arasında daha çok “sara hastalığı” olarak bilinen epilepsi, çeşitli nedenlerle beynin anormal elektriksel aktiviteler üretmesi sonucunda oluşur. Bu durum, kişinin bilinç kaybı, kasılmalar, duyu bozuklukları ve davranış değişiklikleri gibi çeşitli belirtiler yaşamasına neden olabilir. Bu yazımızda, epilepsi nedir, epilepsi neden olur, hangi türleri vardır ve nasıl tedavi edilir gibi sorulara ayrıntılı şekilde yanıt vereceğiz.
Epilepsi (Sara Hastalığı) Nedir?
Epilepsi, beynin geçici ve kontrolsüz elektriksel boşalmalar üretmesiyle ortaya çıkan bir nörolojik rahatsızlıktır. Bu durum tekrarlayan nöbetlerle kendini gösterir. Kimi zaman bu nöbetler, sadece birkaç saniye süren bilinç kaybı şeklinde olurken, bazı durumlarda şiddetli kasılmalar ve uzun süreli bilinç kayıpları yaşanabilir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre dünya genelinde yaklaşık 50 milyon epilepsi hastası bulunmaktadır. Bu da epilepsiyi en yaygın nörolojik hastalıklardan biri yapar. Her yaş grubunda görülebilen bu hastalık, özellikle çocuklarda ve yaşlılarda daha sık görülür.
Epilepsi nedir? sorusunun cevabını biraz daha derinlemesine irdeleyecek olursak, epilepsi beynin bir kısmında ya da tamamında ani ve kontrolsüz elektriksel boşalmaların oluşması sonucu kendini gösteren bir hastalıktır. Bu boşalmalar, hastanın bilinç düzeyini etkileyebilir veya istemsiz hareketlere neden olabilir.
Epilepsi Türleri Nelerdir?
Epilepsi farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve buna göre sınıflandırılır. Nöbetin başladığı bölgeye ve yayılımına göre başlıca epilepsi türleri şunlardır:
- Fokal (Parsiyel) Nöbetler
Beynin sadece belirli bir bölgesinde başlar. Belirtiler, etkilenen bölgeye göre değişkenlik gösterebilir. Bu nöbetler sırasında hasta bilincini kaybetmeyebilir (basit fokal nöbet) veya bilinç kaybı yaşanabilir (kompleks fokal nöbet).
- Jeneralize Nöbetler
Beynin sadece belirli bir bölgesinde başlar. Belirtiler, etkilenen bölgeye göre değişkenlik gösterebilir. Bu nöbetler sırasında hasta bilincini kaybetmeyebilir (basit fokal nöbet) veya bilinç kaybı yaşanabilir (kompleks fokal nöbet).
- Tonik-klonik nöbet: Kasların kasılması ve ritmik sarsılmalarla karakterizedir.
- Absans nöbeti: Genellikle çocuklarda görülür, kısa süreli bilinç kaybı yaşanır. Kişi birkaç saniye boyunca donup kalabilir.
- Miyoklonik nöbet: Kısa süreli kas seğirmeleri ile karakterizedir.
- Refleks Epilepsi
Belirli bir tetikleyici faktör (örneğin ışık, ses, sıcaklık değişikliği) nöbeti başlatır. Bu tür epilepsi, çevresel faktörlerle daha yakından ilişkilidir.
- İdiopatik (Nedeni Bilinmeyen) Epilepsi
Altta yatan belirli bir nedenin tespit edilemediği epilepsi türüdür. Genetik yatkınlık bu türde önemli bir rol oynayabilir.
Epilepsi Belirtileri Nelerdir?
Epilepsi nöbetlerinin şekli ve şiddeti farklılık gösterebilir. Ancak sık karşılaşılan belirtiler şu şekildedir:
- Ani bilinç kaybı
- Vücutta kasılmalar ve titreme
- Gözlerde sabit bakış veya oynama
- Ağızdan köpük gelmesi
- Ani düşmeler
- Kol veya bacaklarda ani seğirmeler
- Hafıza kaybı ya da zaman algısında bozulma
- Ani duygusal değişiklikler (korku, panik, neşe vb.)
Bazı hastalara ise nöbet öncesi “aura” adı verilen uyarıcı belirtiler görülebilir. Bu belirtiler baş dönmesi, mide bulantısı, garip kokular alma, görsel halüsinasyonlar şeklinde olabilir.
Epilepsi nedir diye soran kişilere bu belirtiler de tanımlayıcı bir rehber olabilir. Çünkü epilepsinin teşhisinde en önemli basamak, hastanın yaşadığı nöbetlerin doğru şekilde gözlemlenmesidir.
Epilepsi Neden Olur?
Epilepsiye yol açan faktörler oldukça çeşitlidir. Bazı kişilerde hastalık doğuştan gelirken, bazılarında sonradan gelişebilir. En yaygın nedenler şunlardır:
- Genetik yatkınlık
- Doğum sırasında beyin hasarı
- Kafa travmaları (örneğin trafik kazası, düşme)
- Beyin tümörleri
- İnme (felç) sonrası oluşan beyin hasarı
- Menenjit ve ensefalit gibi beyin enfeksiyonları
- Yüksek ateşe bağlı febril nöbetler (özellikle çocuklarda)
- Metabolik bozukluklar (hipoglisemi, elektrolit dengesizlikleri)
- Madde bağımlılığı veya alkol yoksunluğu
Her ne kadar bazı durumlarda epilepsinin nedeni net olarak saptanabilse de, hastaların yaklaşık yarısında epilepsi nedir sorusu kadar epilepsi neden olur sorusuna da kesin bir yanıt verilememektedir. Bu tür vakalar “idiopatik epilepsi” olarak sınıflandırılır.
Epilepsi Nasıl Teşhis Edilir?
Epilepsi teşhisi, hastanın öyküsü ve klinik gözlemlerle başlar. Ancak kesin tanı koymak için bazı ileri tetkikler de gereklidir.
- EEG (Elektroensefalografi): Beynin elektriksel aktivitelerini ölçen bir testtir. Nöbet sırasında ya da sonrasında beyindeki anormal elektriksel dalgaları tespit edebilir.
- Görüntüleme Teknikleri: MRI ve BT gibi yöntemler beyin yapısını değerlendirmek amacıyla kullanılır. Bu sayede tümör, kanama veya yapısal bozukluklar gibi nedenler tespit edilebilir.
- Kan Testleri: Metabolik bozukluklar, enfeksiyonlar veya toksik maddeler gibi epilepsiye neden olabilecek durumların araştırılmasında yardımcıdır.
- Nörolojik Muayene: Refleksler, kas gücü, koordinasyon, hafıza ve zihinsel fonksiyonlar değerlendirilir.
Teşhis sürecinde epilepsinin tipi ve nöbet sıklığı belirlenerek kişiye özel bir tedavi planı oluşturulur.
Epilepsi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Epilepsi tedavisinde amaç, nöbetleri en aza indirmek ve hastanın günlük yaşamına sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlamaktır.
- İlaç Tedavisi: Antiepileptik ilaçlar (AED'ler) en yaygın kullanılan tedavi yöntemidir. İlaç seçimi hastanın nöbet türüne, yaşına ve genel sağlık durumuna göre belirlenir. Dozlar düzenli olarak takip edilir.
- Cerrahi Müdahale: İlaç tedavisine yanıt vermeyen bazı hastalar için cerrahi bir seçenek olabilir. Beynin nöbete neden olan bölgesi tespit edilirse, bu alan cerrahi olarak çıkarılabilir.
- Vagus Siniri Stimülasyonu (VNS): Boyuna yerleştirilen bir cihaz aracılığıyla vagus sinirine elektriksel uyarı gönderilerek nöbetlerin sıklığı azaltılabilir.
- Ketojenik Diyet: Özellikle çocuk hastalarda, karbonhidratın düşük, yağ oranının yüksek olduğu bu özel diyetin bazı epilepsi türlerinde etkili olduğu bilinmektedir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Uyku düzenine dikkat edilmesi, alkol ve uyarıcı maddelerden uzak durulması, düzenli ilaç kullanımı ve stres yönetimi gibi faktörler tedavi sürecinde önemlidir.
Epilepsi, doğru teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Ancak bireyin yaşam kalitesinin artırılması için çevresel farkındalığın da artırılması gerekir. Bu yazıda sıkça sorulan epilepsi nedir, epilepsi neden olur, nasıl teşhis edilir ve nasıl tedavi edilir gibi sorulara kapsamlı yanıtlar verdik.